Kubanska cigara u ruci i obučen u svoje belo odelo sa potpisom, legendarni vođa bivše Jugoslavije iz Drugog svetskog rata Josip Broz Tito verovatno bi se od srca nasmejao vatrenoj debati koju su rasplamsali planovi da se njegov grob premesti iz srpske prestonice u njegovo rodno mesto u Hrvatskoj.

“Nacionalistički” gradonačelnik Beograda Aleksandar Šapić traži ekshumaciju jugoslovenskog heroja, tvrdeći da je preseljenje Tita u njegovo rodno mesto u hrvatski grad Kumrovec ključno pitanje za Srbiju.

„Mislim da je premeštanje groba Josipa Broza iz Muzeja Jugoslavije izuzetno važna stvar za srpski narod i budućnost ove zemlje“, rekao je Šapić na sednici Skupštine grada na kojoj se raspravljalo o budžetu.

“Toga neće biti“, rekao je Vučić. „Nikada nisam bio veliki fan komunista i komunističkog režima, ali Josip Broz je deo naše istorije, ovde je živeo i sahranjen je i ostaće deo srpske i jugoslovenske istorije.

Borba oko Titovih kostiju naglašava delikatnu ravnotežu koju srpski lider, koga mnogi u inostranstvu smatraju nacionalistom, mora da održava u svojim redovima, koji uključuju i mnoge ličnosti daleko od “njegove desnice”.

Tito je bio titan jugoslovenske istorije i vladao je zemljom decenijama unazad dok je bila komunistička država. Sahranjen je u Beogradu 1980. godine na velelepno oranizovanoj državnoj sahrani. Iako ga mnogi u regionu i dalje smatraju objedinjujućom figurom, srpski nacionalisti tvrde da njegovo hrvatsko i slovenačko etničko poreklo zahtevaju da se njegovi posmrtni ostaci presele van granica Srbije.

Šapić je dodao da bi Beograd, umesto održavanja Titovog mauzoleja, koji je deo šireg kompleksa Muzeja istorije Jugoslavije u prestonici, trebalo da razmisli o podizanju spomenika Dragoljubu „Draži“ Mihailoviću, srpskom vođi nacističko-saradničkog četničkog pokreta koji je osuđen na smrt od Tita, posle Drugog svetskog rata.

„Mislim da bi konačno trebalo da ima spomenik u Beogradu, na dostojanstvenom mestu u centru grada“, rekao je Šapić.

Predlog o preseljenju Tita izazvao je razdor unutar vladajuće koalicije u Srbiji, koja, iako predvođena Srpskom naprednom strankom desnog centra (SNS), uključuje i Socijalističku partiju Srbije i Pokret socijalista, kao i ultranacionalističke “srpske zakletve”.

Izvan vlasti, istaknuti intelektualci u Srbiji su se protivili ideji da se “otkrije” Tito, koji je i dalje omiljen u Srbiji i širom regiona.

Glavna ulica u Sarajevu, glavnom gradu Bosne, i dalje nosi Titovo ime, kao i ulice u Severnoj Makedoniji, Crnoj Gori i Sloveniji. Čak i mesta daleko od Srbije poput Alžira, Brazila i Egipta imaju puteve sa Titovim imenom, kao i zemlje EU Francuska i Italija.

U intervjuu za POLITICO prošle nedelje, predsednik Srbije Aleksandar Vučić “zalio je tu ideju hladnom vodom”:

“Kao doživotni predsednik Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, Tito je vodio atipično umerenu socijalističku zemlju koja je održavala bliske odnose i sa Zapadom i sa Istokom. Osobe poput konzervativnog britanskog premijera Vinstona Čerčila bile su među njegovim bliskim prijateljima, dok je komunistički kubanski predsednik Fidel Kastro takođe bio veza istih principa.

Najvažnije, Tito je izvukao Jugoslaviju iz kandži Sovjetskog Saveza i njegovog krutog komunističkog svetskog poretka i osnovao takozvani Pokret nesvrstanih. Trećesmerni svetski poredak bio je ključan u podršci postkolonijalnim zemljama kao što je Indija Džavaharlala Nehrua i inspirisao ličnosti kao što je južnoafrički lider Nelson Mandela.”

Stotine hiljada posetilo je Titov grob i prateći muzej u Beogradu, iz dalekih mesta kao što je tvrdokorna država Severna Koreja, čije izvođenje pesme posvećene vođi, ostaje viralni kuriozitet.

Pokret nesvrstanih je i dalje aktivan, ali bledi u poređenju sa periodom hladnog rata. Sada u njemu uglavnom dominiraju autoritarni režimi (Iran).

Predsednik Vučić je predsedavao uvodnom sednicom skupa pokreta u Beogradu u oktobru 2021. jer sve ono što njegov politički put — od člana antititovske Srpske radikalne stranke do osnivača Srpske napredne stranke i ipak nije u skladu sa Titovim nasleđem.

Posmatrači su čak rekli da Vučić kanališe Titov pristup spoljnoj politici tako što održava veze i sa Briselom i sa Moskvom kao i da koristi nostalgični status jugoslovenskog lidera da izgradi veze sa afričkim nacijama — koje su sve, osim Južnog Sudana, članice pokreta.

Zamislite onda njihovu užasnutost kada otkriju da gradonačelnik Beograda namerava da Titove posmrtne ostatke prevuče preko granice i da ih, bez ceremonije, “baci” u Hrvatsku.

Simptom M.P./Politico