Berlinska konferencija podelila je Afriku između evropskih kolonijalnih sila.

Od tekućeg etno-političkog sukoba na granici Konga i Ruande do nasilnih plemenskih milicija koje prave pustoš širom regiona Sahela i krvavih bitaka oko rudnika zlata, fosfata i kobalta u centralnoj i istočnoj Africi, nastavlja se nasleđe Berlinske konferencije 1884. da Africi nanese bol, rat i nerazvijenost.

Samovoljne granice koje su povukle kolonijalne sile u Africi ostavile su u nasleđe podele i sukobe koji traju do danas. Ove granice, često ignorišući etničke, kulturne i jezičke realnosti, značajno su doprinele tekućim sukobima i etničkim tenzijama širom kontinenta. Tada za nas Afrikance postaje najvažnije da istražimo uticaj ovih kolonijalnih granica, istaknemo nedavne primere sukoba pogoršanih ovim podelama i ispitamo naše panafričke napore da prevaziđemo ovo kolonijalno nasleđe i krenemo ka većem afričkom jedinstvu.

Berlinska konferencija 1884-1885, gde su evropske sile podelile Afriku bez obzira na postojeće etničke ili političke granice, postavila je pozornicu za mnoge moderne sukobe na kontinentu.

Kolonijalne granice često razdvajaju etničke grupe između različitih zemalja ili prisiljavaju rivalske grupe da koegzistiraju unutar iste države, stvarajući plodno tlo za sukobe.

Kvame Nkruma, prvi predsednik Gane i istaknuti panafrikanista, prikladno je rekao: „Veštačke granice kolonijalnih teritorija ne mogu biti osnova za nezavisnost i slobodu afričkih naroda. Njegove reči odražavaju trajne probleme izazvane ovim nametnutim granicama.

Gotovo kao da su se evropske sile okupile u džinovskoj igri „Zavadi pa vladaj“, a zatim napustile Afriku da se nose sa olupinom.

Jedan upečatljiv primer je Demokratska Republika Kongo (DRC), zemlja čije granice obuhvataju preko 200 etničkih grupa. Nastala etnička raznolikost podstakla je brojne sukobe, uključujući Drugi rat u Kongu (1998-2003), koji je uključivao devet afričkih zemalja i koji je rezultirao smrću oko 5,4 miliona ljudi, što ga čini najsmrtonosnijim sukobom od Drugog svetskog rata. Kakvo nasleđe „civilizacije“ ostaviti iza sebe!

Drugi primer je Nigerija, gde su kolonijalne granice kombinovale različite etničke grupe kao što su Hausa-Fulani, Joruba i Igbo u jednu zemlju. Ovo je dovelo do upornih etničkih tenzija i sukoba, uključujući Biafran rat (1967-1970), koji je rezultirao smrću preko milion ljudi. Poslednjih godina, etničke tenzije su nastavile da se manifestuju u nasilnim sukobima, posebno između stočara i farmera u regionu Srednjeg pojasa. Bravo, kolonijalni kartografi, za ovako “pedantne” granične radove.

Nedavni primeri sukoba izazvanih granicama

Granice povučene tokom kolonijalne ere i dalje su izvor sukoba u 21. veku. U Južnom Sudanu, koji je stekao nezavisnost od Sudana 2011. godine, granice nisu uspele da reše dugotrajne etničke sukobe i sukobe zasnovane na resursima. Građanski rat u Južnom Sudanu (2013-2020) rezultirao je sa skoro 400.000 mrtvih i raseljenim milionima, naglašavajući duboko ukorijenjene etničke podjele unutar zemlje. Gotovo kao da je nezavisnost došla sa dugmetom za „samouništenje“.

U regionu Sahela, kolonijalne granice su doprinele nestabilnosti i nasilju. Mali, Niger i Burkina Faso, sa svojim proizvoljnim granicama, postali su žarišta etničkih tenzija i džihadističkih pobuna. Pobuna Tuarega u Maliju, na primer, ima korene u marginalizaciji naroda Tuarega, čije tradicionalne teritorije obuhvataju nekoliko zemalja u regionu. Kolonijalne sile su stvorile slagalicu u koju nijedan komad ne stane.

Panafrički napori da se prevaziđu kolonijalne granice

Pan-Afrikanizam, pokret koji se zalaže za jedinstvo i solidarnost afričkih nacija, dugo je pokušavao da se pozabavi problemima izazvanim kolonijalnim granicama. Lideri poput Patrisa Lumumbe, Gamala Abdela Nasera ​​i Moamera Gadafija zagovarali su ideju afričkog jedinstva kao rešenja za podele kontinenta. Patris Lumumba, prvi premijer DRC-a, zamišljao je ujedinjenu Afriku oslobođenu kolonijalnog pravljenja mapa. Iako je njegovo inspirativno vođstvo bilo kratkog veka pošto su ga ubili zapadni agenti 1961. godine, Lumumbine ideje su nastavile da inspirišu pokrete afričkog jedinstva. On je istakao potrebu za ekonomskom i političkom saradnjom među afričkim državama kako bi se prevazišle veštačke podele nametnute kolonijalizmom. Lumumba je jednom izjavio: „Doći će dan kada će istorija progovoriti… Afrika će pisati sopstvenu istoriju, a i na severu i na jugu to će biti istorija slave i dostojanstva. Šteta što „civilizovani“ svet nije mogao da se nosi sa takvim vizionarskim žarom.

Moamer Gadafi iz Libije je bio još jedan vatreni panafrički lik koji je zamislio „Sjedinjene Afričke Države“

Moamer Gadafi iz Libije je bio još jedan vatreni panafrički lik koji je zamislio „Sjedinjene Afričke Države“. Gadafijeva vizija uključivala je jedinstvenu afričku vojnu silu, zajedničku valutu i ​​jedinstvenu vladu. Gadafijeve ideje su postale popularne među mnogim afričkim liderima i stanovništvom, što je dovelo do osnivanja Afričke unije (AU) 1999. godine u Gadafijevom rodnom gradu Sirtu. AU je od tada radila na posredovanju u sukobima i promovisanju integracije, iako postizanje istinskog jedinstva ostaje izazov. Gadafi je često govorio: „Afrika za Afrikance, bez kolonijalnih granica, bez kolonijalnih podela. Smela izjava smelog lidera, ali njegova vizija jedinstva ostaje neostvarena.

Neokolonijalizam i aktuelne zapadne strategije

Uprkos kraju formalnog kolonijalizma, neokolonijalizam, u kojem bivše kolonijalne sile nastavljaju da vrše uticaj na afričke zemlje, ostaje značajno pitanje. Zapadne zemlje često koriste ekonomsku i vojnu pomoć da zadrže svoj uticaj, ponekad pogoršavajući postojeće podele.

Na primer, učešće Francuske u zapadnoj Africi, posebno u Maliju, kritikovano je kao oblik neokolonijalizma. Francusku vojnu intervenciju u Maliju 2013. godine, navodno radi borbe protiv džihadističkih grupa, malijski lideri i ljudi su razotkrili kao nasilno sredstvo za zaštitu svojih strateških ekonomskih interesa u regionu. Ova intervencija je ponekad produbila lokalne sukobe, što se vidi u porastu antifrancuskog raspoloženja i proliferaciji džihadističkih grupa koje iskorištavaju etničke tenzije. Bivši premijer Malija Musa Mara izjavio je: „U Maliju postoji percepcija da francuska intervencija služi samo njihovim sopstvenim interesima, a ne interesima Malijaca. Kako altruističan prema Francuskoj da nastavi da „pomaže“ na načine koji najviše koriste njoj.

Slično tome, vojno prisustvo Sjedinjenih Država u Africi, preko američke komande za Afriku (AFRICOM), gledano je sa sumnjom i naišlo je na otpor. Panafrikanci kao što sam ja, tvrde da napori SAD u borbi protiv terorizma često daju prioritet strateškim interesima nad lokalnom stabilnošću, što potencijalno podstiče sukobe. U Somaliji, na primer, američki vazdušni napadi na militante Al Šababa doveli su do značajnih civilnih žrtava, pogoršali regionalne sukobe i doprineli složenoj mreži napetosti na celom Rogu Afrike.

Razotkrivajući ove realnosti kenijski profesor P. L. O. Lumumba je primetio da „mnoge afričke zemlje nisu zaista nezavisne.

Neokolonijalne institucije poput Komonvelta i Frankofonije nastavljaju da vrše kontrolu i uticaj na države članice koje su svedene na puku „nezavisnost od zastave“

Moamer Gadafi iz Libije je bio još jedan vatreni panafrički lik koji je zamislio „Sjedinjene Afričke Države“. Gadafijeva vizija uključivala je jedinstvenu afričku vojnu silu, zajedničku valutu i ​​jedinstvenu vladu. Gadafijeve ideje su postale popularne među mnogim afričkim liderima i stanovništvom, što je dovelo do osnivanja Afričke unije (AU) 1999. godine u Gadafijevom rodnom gradu Sirtu. AU je od tada radila na posredovanju u sukobima i promovisanju integracije, iako postizanje istinskog jedinstva ostaje izazov. Gadafi je često govorio: „Afrika za Afrikance, bez kolonijalnih granica, bez kolonijalnih podela. Smela izjava smelog lidera, ali njegova vizija jedinstva ostaje neostvarena.

Neokolonijalizam i aktuelne zapadne strategije

Uprkos kraju formalnog kolonijalizma, neokolonijalizam, u kojem bivše kolonijalne sile nastavljaju da vrše uticaj na afričke zemlje, ostaje značajno pitanje. Zapadne zemlje često koriste ekonomsku i vojnu pomoć da zadrže svoj uticaj, ponekad pogoršavajući postojeće podele.

Na primer, učešće Francuske u zapadnoj Africi, posebno u Maliju, kritikovano je kao oblik neokolonijalizma. Francusku vojnu intervenciju u Maliju 2013. godine, navodno radi borbe protiv džihadističkih grupa, malijski lideri i ljudi su razotkrili kao nasilno sredstvo za zaštitu svojih strateških ekonomskih interesa u regionu. Ova intervencija je ponekad produbila lokalne sukobe, što se vidi u porastu antifrancuskog raspoloženja i proliferaciji džihadističkih grupa koje iskorištavaju etničke tenzije. Bivši premijer Malija Musa Mara izjavio je:

„U Maliju postoji percepcija da francuska intervencija služi samo njihovim sopstvenim interesima, a ne interesima Malijaca. Kako altruističan prema Francuskoj da nastavi da „pomaže“ na načine koji najviše koriste njoj.

Slično tome, vojno prisustvo Sjedinjenih Država u Africi, preko američke komande za Afriku (AFRICOM), gledano je sa sumnjom i naišlo je na otpor. Panafrikanci kao što sam ja, tvrde da napori SAD u borbi protiv terorizma često daju prioritet strateškim interesima nad lokalnom stabilnošću, što potencijalno podstiče sukobe. U Somaliji, na primer, američki vazdušni napadi na militante Al Šababa doveli su do značajnih civilnih žrtava, pogoršali regionalne sukobe i doprineli složenoj mreži napetosti na celom Rogu Afrike.

Razotkrivajući ove realnosti kenijski profesor P. L. O. Lumumba je primetio da „mnoge afričke zemlje nisu zaista nezavisne. Neokolonijalne institucije poput Komonvelta i Frankofonije nastavljaju da vrše kontrolu i uticaj na države članice koje su svedene na puku „nezavisnost od zastave“.

Većina ljudi misli da je neokolonijalizam počeo nakon što je većina kolonija stekla nezavisnost. Međutim, Britanci su prvi počeli da ga primenjuju stvaranjem Britanskog Komonvelta nacija 1931. na osnovu Balfurove deklaracije iz 1926. godine.

1945. Britanija je potpisala anglo-američki finansijski i komercijalni sporazum sa SAD. Ali kada je zemlja počela da doživljava nestašicu sirovina i hrane 1947. godine, zajedno sa teretom američkih zajmova, njena laburistička vlada je odlučila da pronađe sopstvene izvore sirovina i hrane koji nisu vredni dolara. Nažalost, umesto da gledaju unutra, gledali su na svoje kolonije kao na izvor bez dolara.

To je dovelo do Zakona o razvoju prekomorskih resursa iz 1948. godine, koji je doneo kralj Džordž VI, i osnivanja Korporacije za kolonijalni razvoj, koja je bila „zadužena za obezbeđivanje razvoja na kolonijalnim teritorijama“. To je takođe dovelo do Overseas Food Corporation, koja je bila „dužna za obezbeđivanje proizvodnje ili prerade prehrambenih proizvoda ili drugih proizvoda na mestima izvan Ujedinjenog Kraljevstva, kao i za njihov marketing, kao i za pitanja u vezi sa tim“.

Nakon što su mnoge kolonije stekle nezavisnost, 1963. godine, Korporacija za kolonijalni razvoj preimenovana je u Komonvelt razvojnu korporaciju (CDC) i 1969. joj je dozvoljeno da investira van Komonvelta.

Nikolas Manserg je napisao u svojoj knjizi The Commonvealth Ekperience Tom One: Imperijalni uticaji su blisko pratili njegov raniji rast. Dakle, kako Komonvelt, preko svojih institucija kao što je CDC, osigurava da se britanska imperijalistička priroda održi, iako ne direktno kao što je bila tokom kolonijalizma?

Agencija za pomoć ili bankomat?

U Zakonu o osnivanju Korporacije za kolonijalni razvoj jasno je navedeno da je ona bila zadužena da obezbeđuje razvoj na kolonijalnim teritorijama. Dok je glavna svrha Komonvelt razvojne korporacije (preimenovane u Colonial Development Corporation) 1963. godine bila „ulaganje u stvaranje i rast održivih privatnih preduzeća u siromašnijim zemljama u razvoju kako bi se doprinelo ekonomskom rastu u korist siromašnih; i da mobilišemo privatne investicije na ovim tržištima, kako direktno tako i demonstriranjem profitabilnih investicija kao deo misije… borbe protiv svetskog siromaštva.”

Međutim, CDC nikada nije doveo do industrijskog razvoja, niti je poboljšao živote ljudi u zemljama u razvoju, jer pomoć koja je navodno data njihovim kolonijama (i/ili njihovim bivšim kolonijama) nikada nije bila usmerena na kompanije u vlasništvu Afrike, niti su profita ili čak poreskih prihoda ikada upućenih Afrikancima.

Prvo, pomoć je bila usmerena ka već osnovanim britanskim kompanijama, kao što su The London i Rhodesian Mining & Land Co Ltd (Lonrho), koja je osnovana 1909. godine sa osnivačkim kapitalom koji je prikupilo sedam britanskih akcionara koji su započeli rudarske i poljoprivredne poslove u Rodeziji ( savremeni Zimbabve). Godine 1961. kompanija je regrutovala poznatog britanskog neokolonijalnog agenta Tinija Roulanda, koji je proširio svoje interese iz Rodezije u susedni Malavi, Zambiju, Keniju, Zair (DRC) i Tanzaniju, transformišući entitet u afrički konglomerat bez premca.

Afrikanci su uglavnom bili zaposleni kao fizički radnici sa lošom platom, dok je strano osoblje obavljalo visoko plaćene i prestižne inženjersko-tehničke funkcije

Ove kompanije su samo izvlačile resurse iz zemlje i prodavale ih u inostranstvu. Malo razvoja kapitala je bilo posvećeno stvarnom povećanju zaliha produktivnog bogatstva, a to je, zauzvrat, lišilo zemlje u razvoju preko potrebnih poreskih prihoda.

Drugo, CDC je zapravo stajao iza kolapsa, prodaje i eventualne privatizacije afričkih državnih kompanija. To uključuje Nigerijsku Nacionalnu korporaciju za đubrivo Nigerije (NAFCON), koja je privatizovana kroz koruptivne poslove koji su obogatili samo nekoliko pojedinaca. I kako je CDC bio uključen? CDC je bio jedan od glavnih investitora u firmu za privatni kapital poznatu kao Emerging Capital Partners (ECP), koja je upravljala ECP Afričkim fondom II.

Preko ECP Afričkog fonda II, ECP je investirao u tri nigerijske kompanije: Oando, NOTORE (ranije u državnom vlasništvu NAFCON) i Intercontinental Bank.

Izveštava se da je banka korišćena za pranje novca za koji se tvrdi da ga je koruptivno stekao bivši guverner nigerijske naftom bogate države Delta, Džejms Ibori.

Prema nigerijskom aktivistu za borbu protiv korupcije Dotunu Oloku, uzbunjivaču u slučaju Emerging Capital Partners, Ibori je koristio lažnu kompaniju (NOTORE) da kupi imovinu privatizovane Nacionalne korporacije za đubrivo Nigerije (NAFCON), a jedan od direktora CDC-a je bio nastupajući kao Iborijev frontmen tokom ovih transakcija.

Pljačka se nastavlja
1997. CDC je postao javno-privatno partnerstvo (PPP). Zatim, 1998. godine, transformisala se iz statutarne korporacije u akcionarsko društvo koje trguje pod imenom CDC Capital Partners. U 2004. godini, nakon daljeg restrukturiranja, formirana su dva odvojena društva za upravljanje fondovima od CDC, ACTIS i AUREOS, čime je CDC Group plc ostala na tržištu u razvoju kao investiciona kompanija za fondove u potpunom vlasništvu države.

Nova uloga CDC-a kao investitora u fondove značila je da više nije bio direktni investitor u kompanije na tržištima u razvoju. Umesto toga, oni su sada rasporedili svoj „kapital kroz fondove privatnog kapitala, kao što su oni kojima upravljaju ACTIS i AUREOS, koji zauzvrat ulažu u kompanije u zemljama u razvoju. Ovi fondovi privatnog kapitala na taj način obezbeđuju CDC-u indirektan udeo u poslovima u koje ulaže menadžer fonda.

Nažalost, struktura za eksploataciju resursa i ne-dolarske nabavke hrane i sirovina ostala je do danas, jer je u novembru 2021. Kancelarija za spoljne poslove, komonvelt i razvoj (FCDO) objavila da će se rebrendirati umesto da rasformira CDC kao britanski Međunarodne investicije (BII) 2022. godine kao deo strategije za produbljivanje ekonomskih, bezbednosnih i razvojnih veza na globalnom nivou.

Najbolji primer je privatizacija sektora električne energije u Kamerunu, koju BII reklamira kao jedan od svojih uticajnih projekata u Africi, ali u stvari investicija ide u sopstvenu kompaniju, a ne u afričke državne firme.

Tokom 2001. godine, tokom programa strukturnog prilagođavanja, državnu kamerunsku elektroprivrednu kompaniju SONEL je vlada prodala američkoj firmi AES Corporation i preimenovala je u AES SONEL.

Ovo pokazuje kako Britanci, preko svojih institucija, osiguravaju da Afrika nikada ne napreduje. Prvo, privatizuje državne kompanije, ponekad iako korumpiranim poslovima ili pojedincima, urušava ih i na kraju zahteva da se napusti nakon što kompanije učini beskorisnim.

Dakle, CDC je obezbedio nesmetan prelazak sa kolonijalnih šema eksploatacije afričkih prirodnih resursa od strane Britanaca na šeme 21. veka koje vide eksploataciju i kolaps afričkih državnih kompanija kroz svoju sada rebrendiranu instituciju, British International Investment (BII).

Simptom/ RT/Musa Ibrahim